“Dat overkomt mij natuurlijk weer! Als er ergens een steen uit een muur valt, komt ie vast op mijn hoofd terecht! Waarom heb ik altijd zoveel pech, terwijl anderen moeiteloos door het leven gaan? Ik kan er niet meer tegen, voor mij hoeft het niet meer!”
Sommige lijken wel altijd met alles pech te hebben. Hoe kun je daar nu op reageren? En hoe kun je met tegenslagen omgaan, als ze er zoveel mee te maken hebt? Ik zie mezelf niet als expert op het gebied van tegenslag, dus met enige voorzichtigheid probeer ik er een paar opmerkingen over te maken.
Tegenslag en je karakter
Allereerst wil ik opmerken, dat tegenslagen een normaal verschijnsel in het leven zijn. Sinds Adam en Eva uit het paradijs verdreven zijn, is niets hier op aarde volmaakt. Overal zien we vergankelijkheid en verval. Toch lijken we geneigd om te denken, dat het normaal is als alles plezierig verloopt. Dat is wel een beetje merkwaardig, omdat we allemaal wel tegenslagen kennen. En sommigen vaker dan anderen.
Maar tegenslag weegt voor sommigen veel zwaarder dan voor anderen. Zijn sommigen misschien geneigd om te denken, dat het hun eigen schuld is? Omdat ze iets niet goed gedaan hebben of omdat ze het gewoon niet waard zijn dat het goed met ze gaat? Natuurlijk kun je door je gedrag het ongeluk over je afroepen (met drank op achter het stuur, ongezond leven, etc.), maar vaak genoeg is tegenslag in het leven iemand niet persoonlijk aan te rekenen.
Het zegt veel over jezelf, als je geneigd bent om de oorzaak van tegenslag alleen maar bij jezelf te zoeken. Heb je misschien veel te hooggespannen verwachtingen van jezelf? Of kreeg je in je jonge leven alleen liefde en aandacht als je (bijna) volmaakt was? Want als je dat denkt, is de minste tegenslag ook echt verschrikkelijk. Het bevestigt je in de gedachte, dat je het niet waard bent, dat je het allemaal verkeerd doet, dat je niets beter verdient! Je pijnigt jezelf nog eens extra met dergelijke gedachten, terwijl tegenslag op zich meestal al erg genoeg is.
Je zou eens op zoek moeten gaan naar redenen om een wat positievere kijk op jezelf te hebben. Dat heeft niet tot gevolg, dat je geen pech meer zult hebben, maar wel, dat het je minder diep in je ziel raakt.
Omgaan met tegenslag
Hoewel we allemaal met tegenslagen te maken hebben in het leven, voelt niet iedereen zich een pechvogel. Het heeft zelfs niet zoveel te maken met de hoeveelheid tegenslagen die iemand te verwerken krijgt, maar veel meer met de manier waarop je de omstandigheden tegemoet treedt.
In de Bijbel lezen we over Jozef, de zoon van Jacob. Hij werd door pech achtervolgd. Zijn broers gooiden hem in een put en verkochten hem als slaaf naar Egypte. De vrouw van zijn baas beschuldigde hem vals haar aangerand te hebben, zijn baas gooide hem zonder fatsoenlijke rechtspraak in het gevang. De schenker van Farao beloofde aan hem te denken, maar vergat hem. En toch, als je zijn verhaal leest, krijg je niet de indruk, dat hij zich een pechvogel voelde. Wat was zijn geheim, dat hem bewaarde voor fatalistische gevoelens en zelfmedelijden?
Jozef had begrepen, dat God over hem waakte en een bedoeling met zijn leven had. En ook al leek het zo vaak mis te gaan, daaraan hield hij vast. Zonder dat hij het kwaad dat mensen hem aandeden bagatelliseerde, realiseerde hij zich dat God bij hem was en met hem doorging, zodat hij niet door boosheid en haat verteerd werd, noch door zelfmedelijden in een negatieve spiraal kwam. God zal het kwade ten goede keren, was blijkbaar zijn motto (
Genesis 50:20.
Het doel van je leven
Het verhaal van Jozef is wel heel mooi en heeft een happy end, maar dat is ook niet met iedereen het geval. In Hebreeën 11:35-40 wordt gewezen op mensen voor wie het anders afliep, maar ook zij, martelaren, worden geëerd om hun voorbeeldige geloof. Hoe konden zij dat lot ondergaan? Ik denk dat het te maken heeft met het doel dat zij in hun leven hadden. Natuurlijk zouden zij ook genoten hebben als hun leven wat makkelijker verlopen was. Maar hun doel was iets anders. Ze begrepen net als Jozef , dat God een plan had met hun leven en bleven uitzien naar de vervulling van dat plan – hier of in het leven na dit leven. En hun hoogste doel was niet te ontvangen, maar te geven. Want God eert hen die het grote gebod trachten na te leven: God liefhebben boven alles en de naaste als jezelf.
Wie zo in het leven staat, neemt Jezus tot voorbeeld, die uit liefde het kruis op Zich nam. Hij kreeg de grootste tegenslag te verduren: iedereen, zelfs God, had Hem verlaten. Maar Hij bleef lief hebben. Hij bad voor zijn vijanden en droeg de schuld van mensen die niet naar Hem zochten…..
Wie liefde geeft, is geen pechvogel, maar verspreidt geluk, ook al wordt hij door tegenslagen getroffen!
Het nut van tegenslag
Iemand die zelf jarenlang geplaagd wordt door depressies vertelde, dat er wat hem betreft aan tegenslagen ook een paar positieve kanten zitten. Eén voordeel kan zijn, dat je jezelf beter leert kennen. Dat is natuurlijk ook afhankelijk van de wijze waarop je met tegenslag omgaat. Als je tegenslag gebruikt om jezelf in een ander licht te bekijken, zul je daardoor in de toekomst betere keuzes kunnen maken, omdat die gebaseerd zijn op “doorleefde” zelfkennis. Dat is beter dan dat je uitgaat van andermans oordelen en verwachtingen.
En je kunt niet alleen jezelf beter leren kennen door tegenslagen, maar ook degenen die je omringen. In onplezierige omstandigheden leer je je echte vrienden kennen, terwijl ook duidelijk wordt, wie er alleen maar in je geïnteresseerd is als het je voor de wind gaat. Het is vaak een ontnuchterende ervaring maar je komt er rijker uit. Het doet een beetje denken aan het verhaal van de ‘verloren zoon’. Zijn ‘vrienden’ lieten hem zakken als een baksteen, toen het geld op was en er niet meer gefeest kon worden. Maar zijn vader aarzelde geen moment om die zwerver, die zo achter de varkens vandaan kwam, in zijn armen te sluiten ( Lukas 15:11-24).